In het begin van de 19e eeuw legden welgestelde burgers Bronbeek aan als buitenverblijf. Zo’n buitenplaats was destijds een historisch landgoed waar rijke stedelingen in de zomermaanden genoten van rust, ruimte en natuur. Een buitenplaats bestond meestal uit een statig huis, een sierlijke tuin en diverse bijgebouwen, zoals een koetshuis of oranjerie.
Koning Willem III (1817–1890) was de laatste particuliere eigenaar van Bronbeek. In 1859 schonk hij het landgoed aan de Nederlandse staat, op voorwaarde dat er een tehuis werd opgericht voor oud-militairen van het koloniale leger. Architect Nicolaas Willem Rose ontwierp hiervoor een modern en functioneel gebouw, dat in 1863 werd geopend.
De bewoners gebruikten het landgoed daarna om een deel van hun voedsel zelf te verbouwen. Gebouwen als de boerderij en het kippenhok herinneren nog aan deze periode. Na bijna een eeuw kwam er een einde aan het landbouwbedrijf en werd het terrein opnieuw ingericht met gazons en bomen.
Ondanks de vele veranderingen heeft Bronbeek veel van zijn oorspronkelijke karakter behouden. Vanaf de jaren tachtig van de twintigste eeuw zijn er bovendien verschillende herdenkingsmonumenten geplaatst. Tegenwoordig is het landgoed een belangrijke plaats van bezinning en herdenking voor veteranen en nabestaanden van de Japanse bezetting van Zuidoost-Azië tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Het landgoed is alle dagen vrij toegankelijk. Let op: alleen hulphonden zijn welkom op het terein.
Hieronder vindt u een plattegrond met toelichting, maar misschien wilt u veel liever een van onze rondleidingen volgen.
Plattegrond Landgoed Bronbeek. De locaties met een cijfer worden hieronder beschreven.
1. V.l.n.r. Hoofdgebouw, onderzeebootkanon en anker Waterloo.
2. Het KNIL-monument bij de Bronbeekbank
3. Monumentenrij vrouwenkampen, jongenskampen, zeetransporten en Birma Siam- en Pakan Baroe Spoorwegen.
4. Tuinbeeld Mars bij het voormalig wachthuis en het toegangshek.
5. Commandantswoning, de tamme kastanje en de Willem-Alexanderlinde.
6. Borstbeeld Engelbert van Bevervoorde.
7. Borstbeeld van luitenant-generaal KNIL Joannes Benedictus van Heutsz, RMWO-1, ES (1851 – 1924), gouverneur van Atjeh en onderhorigheden en later gouverneur-generaal van Nederlands-Indië. Het borstbeeld stond van 1932 tot 1942 in Kota Radja, het huidige Banda Aceh, Indonesië. In zijn tijd was Van Heutsz een hoog gedecoreerde en gevierde militaire en civiele autoriteit. Er wordt echter in toenemende mate kritisch gekeken naar de door de Nederlandse overheid opgedragen onderwerping van Aceh (Atjeh) en de vervolgens onder zijn verantwoordelijkheid uitgevoerde toepassing van militair geweld in de voormalige kolonie. Museum Bronbeek plaatst zijn optreden in een bredere context en besteedt aandacht aan de verandering in de maatschappelijke waardering voor leiders en bestuurders uit onze koloniale geschiedenis.
8. Het voormalig kippenhok, vijver en bos.
9. De boerderij, vlakbij het museumdepot
10. De kinderboerderij te midden van de witte moerbei- en papiermoerbeiboomgaard.
11. Het monument Koninklijke Landmacht.
12. Het mortuarium met daarachter de urnenmuur.
13. De monumentengroep Dampit, Arnhemse Indië-militairen, Papuastrijders, Indisch verzet, reliëf Atjeh, Glodok en Bangkinang.
14. Restaurant Kumpulan, de Wilhelminalinde en Van der Heijdenbank.